Programma 2. Ruimte

Werken in overeenstemming met de Omgevingswet:
- Een actuele omgevingsvisie;
- Actuele omgevingsprogramma's in de zin van de Omgevingswet, opgesteld in de vereiste standaarden;
- Een omgevingsplan nieuwe stijl voor de hele gemeente op 1 januari 2032.

Actie:

Wij zetten stapsgewijs het tijdelijk omgevingsplan om in het omgevingsplan nieuwe stijl (omzetting voltooien voor 1 januari 2032)

Wij stellen het wijzigingsbesluit omgevingsvisie vast in de daarvoor vereiste STOP/TPOD standaard.
- vaststellen programma's in de vereist standaard;
- we brengen onze gemeentelijke belangen in bij visies, programma's van andere overheden. Dit doen wij bijvoorbeeld bij de POVI.

Uitvoering van de programmatische aanpak wonen zoals omschreven in het volkshuisvestingsprogramma De Fryske Marren.

Actie:

We werken integraal aan de doelen die zijn beschreven in het Volkshuisvestingsprogramma De Fryske Marren. Belangrijk kader is daarvoor de Wet versterking regie volkshuisvesting die naar verwachting in 2026 van kracht wordt. De diverse acties per programmalijn zijn benoemd in de Uitvoeringsagenda Volkshuisvestingsprogramma De Fryske Marren. Ook werken we samen met de provincie aan het Provinciaal Volkshuisvestingsprogramma. We positioneren ons als gemeente actief in de F4-verstedelijkingsstrategie in het kader van de strategische lange termijn koers tot en met 2040.

Wij actualiseren de Uitvoeringsagenda aan de hand van de relevante beleidskaders vanuit het Rijk.

Wij werken samen met de provincie aan het Provinciaal Volkshuisvestingsprogramma.

We positioneren ons als gemeente actief in de F4-verstedelijkingsstrategie in het kader van de strategische lange termijn koers tot en met 2040.

Uitvoering geven aan de Uitvoeringsagenda Wonen-Welzijn-Zorg De Fryske Marren 2025 -2040

Actie:

In 2026 gaan wij gezamenlijk met de partners uitvoering geven aan de opgave vanuit het in 2025 vastgestelde Beleidskader Wonen-Welzijn-Zorg De Fryske Marren 2025-2040 en het daarbij behorende uitvoeringsprogramma. Daarbij zetten we onder andere in op het realiseren van meer zorgwoningen.

Op grond van Huisvestingsverordening Urgent Woningzoekenden aan wettelijke aandachtsgroepen passende sociale huurwoningen toewijzen.

Actie:

We werken samen met Friese uitvoeringsorganisatie op grond van de Centrumregeling aan de uitvoering van de Verordening urgent woningzoekenden als deze verordening wordt vastgesteld. Dit doen we met het oog op het aanbieden van een passend aanbod van wonen en met het oog op het aanbieden van begeleiding. Daarbij zetten we dan in op de monitoring van de effecten op gemeenteniveau.

Visie op de huisvesting van internationale werknemers.

Actie:

De verwachting is dat we in 2026 een beleidskader vaststellen over het vraagstuk arbeidsmigratie, op basis van de dan vastgestelde uitgangspuntennotitie voor de huisvesting van internationale werknemers. Daarbij sluiten wij onder meer aan bij het instrumentarium dat de Wet goed verhuurderschap biedt om regulerend op te treden. Hierbij werken wij samen met andere gemeenten, de provincie en stakeholders aan een integrale aanpak.

We voegen minimaal netto 200 sociale huurwoningen toe tot en met 2030 en zetten in op 2/3 betaalbare woningen van ons nieuwbouwprogramma.

Actie:

We geven uitvoering aan de doelen zoals vastgesteld in het Volkshuisvestingsprogramma De Fryske Marren 2024 -2028.

Conform de landelijke wetgeving zetten we in op 2/3 betaalbare woningen in het woningbouwprogramma, waarbij we uitgaan van de door de provincie vastgestelde woningbouwregio.

We sluiten een nieuwe woondeal met het Rijk en provincie voor de periode 2026 –2036.

We vertalen de effecten van Wet regie versterking Volkshuisvesting in onze verschillende beleidsdomeinen.

We hebben 1150 woningen toegevoegd aan de woningvoorraad op 31 december 2030.

Actie:

We ontwikkelen de woningbouwprojecten zoals die zijn vastgelegd in Uitvoeringsprogramma Volkshuisvestingsprogramma De Fryske Marren 2024 – 2028.

We geven uitvoering aan Regionale Woondeal Zuidwest Friesland zoals deze met het Rijk en provincie overeen is gekomen.

We benutten de subsidies uit de Realisatiestimulans die door het Rijk per 2026 beschikbaar worden gesteld voor de start van de bouw van betaalbare woningen. Hiervoor richten wij een fonds of reserve in.

We versterken actief onze kennis op het gebied van netbewust bouwen, als antwoord op de toenemende netcongestie in de gemeente De Fryske Marren.

We zetten in op het parallel plannen van projecten, met als doel het versnellen en verkorten van de doorlooptijd van initiatief naar realisatie, dit in lijn met landelijke eisen die daarvoor gelden.

Een ziekenhuis in de driehoek te Joure

Actie:

We faciliteren de realisatie van een ziekenhuis in Joure.

We denken mee over een omschakeling naar vormen van duurzame landbouw en betrekken hierbij de maatschappelijke effecten van de veranderingen in deze sector. Dit vraagt maatwerk-oplossingen op het gebied van innovatie, biodiversiteit en toekomstbestendigheid.

Actie:

Samen met provincie, waterschap en Friese gemeenten werken we verder aan onder andere het Veenweideprogramma en de  bomen- en bossenstrategie en we onderzoeken mogelijkheden voor Agroforestry in het open landschap in Gaasterland.

We voeren reguliere, bestuurlijke overleggen (2 x per jaar) met de LTO en FDF.

Verminderen van gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de sierteelt.

Actie:

We vertalen een raadsbesluit over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in een voorbereidingsbesluit en
vervolgens in een thematische aanpassing van het omgevingsplan. Dit behelst een verbod voor het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op nieuwe percelen en een spuitvrije zone van 50 meter rondom gevoelige bebouwing of sierteelt. Hierbij is overschakelen op biologische Gewasbeschermingsmiddelen een doorlopend punt van aandacht.

Het verminderen van bodemdaling, CO2-uitstoot en -oxidatie, het verbeteren van de biodiversiteit en het beperken van funderingsschade.

Actie:

Wij werken samen met provincie, waterschap en veenweidegemeenten aan het verminderen van de CO2 uitstoot middels het veenweideprogramma. Een funderingsloket is hierbij werkend voor de funderingsaanpak.

Biodiversiteit is aandacht voor in het veenweide-programma, net als in de aanpassingen van omgevingsplannen. Bodemdaling is punt van aandacht bij verzoeken tot gaswinning, die hebben we gezamenlijk met andere partijen afgewezen.

We dragen financieel bij aan het funderingsloket.

In samenspraak met verschillende stakeholders de energie-infrastructuur binnen De Fryske Marren te verzwaren en daarnaast beter en efficiënter te benutten.

Actie:

We nemen deel aan de Friese Energietafel (FET)

We onderzoeken oplossingsmogelijkheden voor netcongestie op bedrijventerreinen

Wij voeren een Marktverkenning fossielvrije mobiliteit uit.

We brengen actief ons standpunt in t.a.v. de nieuwe 380KV verbinding tussen Vierverlaten en Ens

We stellen beleid op rondom grootschalige batterijopslag.

We leveren een actieve inbreng bij het programma NuLelie van Liander.

Verbeteren energetische waarde bij huishoudens in De Fryske Marren tot minimaal energielabel C en het beperken van het aantal inwoners dat energiearmoede ervaart.

Actie:

We zorgen voor de doorontwikkeling van het energieloket Tûk Wenjen 2.0, eventueel in samenwerking met derden

Wij ontwikkelen aanvullende diensten en producten zoals het isolatieplan en ondersteuning bij aanvragen subsidie

Wij leggen jaarlijks tenminste 200 energiebesparingsbezoeken af bij inwoners.

Wij voeren de vastgestelde subsidieregeling Lokale Aanpak Isolatie (4000 huishoudens) uit.

Wij organiseren thema- en informatieavonden.

Inwonersinitiatieven werken aan concrete projecten om hun eigen dorp aardgasvrij te maken.

Actie:

Wij  ondersteunen Gouden projecten vanuit de samenwerkende rolopvatting.

Wij ondersteunen overige lokale collectieve initiatieven via een passende regeling.

Wij stellen kaders op waarbinnen overige lokale collectieve initiatieven gefaciliteerd worden.

Wij stimuleren  het ontstaan van lokaal collectief initiatief.

Gekozen rolopvatting implementeren in gemeentelijk beleid.

Actie:

Wij stellen een warmteprogramma op als wettelijk verplicht vervolg op de warmtevisie.

Wij kijken naar de technische en financiële haalbaarheid van een beoogd warmtebedrijf.

Wij bereiden de gemeentelijke keuze voor het oprichten van een beoogd warmtebedrijf voor.

Uitvoering van de Missy Wetterwaarmte 2026
- Het realiseren van meerdere aansluitingen op aquathermie.
- Duidelijkheid over de potentie van aquathermie voor de ‘gouden projecten’.

Actie:

Wij nemen deel aan samenwerkingsverband Missy Wetterwaarmte 2026.

Wij doen aan internationale kennisuitwisseling via het EU Interreg project Waterwarmth waarmee cofinanciering is verkregen voor het project Aardgasvrij Terherne.

Wij doen onderzoek naar aquathermie voor de collectieve ‘gouden projecten’.

Wij promoten aquathermie als individuele warmtebron onder inwoners.

Invulling geven aan omgevingsprogramma Natuur inclusief bouwen

Actie:

We geven uitvoering aan het plan van aanpak Natuur inclusief bouwen.

Inzicht in effectiviteit van maatregelen ter bevordering van biodiversiteit

Actie:

Wij zorgen voor uitbreiding/ontwikkeling Meet- en monitoringssysteem.

Biodiverse bermen ontwikkelen

Actie:

Wij passen het maaibeleid aan op basis van eigen ervaringen en ervaringen van andere overheden

In bepaalde bermen passen we het maaibeheer aan tot gefaseerd maaien

We houden rekening met WKBS in gemeentelijke processen en beleid

Actie:

Wij Inventariseren relevante gemeentelijke processen en beleid.

Bewustwording bij alle medewerkers die namens de gemeente inkopen en het opleiden van medewerkers in wat circulair werken en inkopen betekent

Actie:

Wij onderzoeken of alternatieve aanbestedingsvormen passender zijn voor bereiken doel circulair inkopen zoals bouwteamconstructies en, of innovatie partnerschappen.

Wij geven de opleiding circulair inkopen en aanbesteden vorm via Roadshow en een community-platform op Dieuwke

Wij zetten de monitor circulair inkopen en aanbesteden voort.

Wij doen mee met inkoop samenwerking initiatieven, zoals krachtenbundeling rijk-regio thema inkoop en vergaren hierdoor kennis en kunde op het gebied van circulair inkopen.

Certificering niveau 4 van de CO2-prestatieladder behouden

Actie:

Wij voeren Ketenanalyse uit (een methode waarmee we de indirecte CO₂-uitstoot in kaart brengt die ontstaat in de hele keten van een product, dienst of project). Dit gaat dus verder dan de directe uitstoot van onze eigen organisatie (zoals brandstofgebruik of elektriciteit).

Wij voeren een jaarlijkse audit uit.

Wij onderzoeken wat de consequenties zijn en of wij in 2027 willen overstappen op de nieuwe certificering systematiek CO2 prestatieladder.

Wij onderzoeken op welke trede wij ons in de nieuwe systematiek willen certificeren.

- Huishoudens nemen kleine energiebesparende maatregelen;
- Een meerjaren-aanpak voor een duurzame en gezonde voeding;
- Duurzaamheid wordt meegenomen in onderwijs, sport en cultuur;
- Sociale duurzaamheid wordt meegenomen bij voorzieningen;
- Eigenaar-bewoner van woningen hebben toegang tot een subsidie voor grotere (bv vloer- of muurisolatie) isolatiemaatregelen.

Actie:

Wij voeren de actiepunten en projecten uit zoals deze in het uitvoeringsprogramma sociale duurzaamheid zijn opgenomen.

We zetten de subsidieregeling Landelijke aanpak Isolatie voort, zodat meer inwoners gebruik kunnen maken van ondersteuning bij het verduurzamen van hun woning.

We verhogen het aantal afspraken via het project Fixteams, zodat we per huishouden meer impact realiseren.

Met de in 2022 vastgestelde ‘Routekaart Verduurzaming gemeentelijk vastgoed De Fryske Marren’, verduurzamen wij onze vastgoedportefeuille stapsgewijs in de periode 2023-2036.

Actie:

Wij voeren de verduurzamingsmaatregelen uit in lijn met de planning.

Met de in 2023 vastgestelde ‘Nota Levenscyclusbeheer Gemeentelijk Vastgoed De Fryske Marren’ maken we inzichtelijk hoe wij zorgen voor het vastgoed gedurende de gehele levenscyclus.

Actie:

Aan de hand van deze kaders stellen wij onze jaarplannen op voor het planmatig onderhoud van onze vastgoedportefeuille.

Met een Erfgoednota willen wij een visie ontwikkelen op zowel het onroerend erfgoed (monumenten, cultuurlandschap, archeologie) als roerend en immaterieel erfgoed. Daaronder valt ook het funerair erfgoed (begraafplaatsen).

Actie:

In de periode Q2-Q4 2026 leggen wij de Erfgoednota ter besluitvorming voor aan de raad.

Een lange termijn aanpak voor (leegkomende) kerkgebouwen.

Actie:

Wij leggen de beleidsregel Kerkenvisie ter besluitvorming voor aan de raad.

Verkeersonveilige en risicolocaties aanpakken.

Actie:

We actualiseren het huidige verkeer- en vervoersbeleid, om uitvoering te geven aan de doelstelling. We stellen hiervoor een Mobiliteitsprogramma op, gevolgd door een uitvoeringsprogramma.

We gaan aan de slag met de maatregelen uit het Uitvoeringsprogramma Risicoanalyse SPV. Waar mogelijk maken we werk met werk.

We monitoren infrastructurele aanpassingen

We stellen jaarlijks een werkplan op met verkeerseducatie- en gedragsactiviteiten voor meerdere leeftijdsgroepen. Hierbij richten wij ons met name op de kwetsbare verkeersdeelnemers.

We nemen deel aan provinciale en regionale verkeers- en vervoersoverleggen en bijeenkomsten

Het realiseren van werkzaamheden van het uitvoeringsprogramma risicoanalyse Strategisch Plan Verkeersveiligheid.

Actie:

We passen wegen of weggedeelten aan, genoemd in het uitvoeringsprogramma naar een verkeersveiliger inrichting.

Veilige fietspaden en fietsvoorzieningen. Een sluitend fiets- en voetpadennetwerk.

Actie:

Bij onderhoud/vervanging voeren wij waar mogelijk verkeersveiliger aanpassingen door. Te denken valt hierbij aan de breedte van paden, markeringen en bebording. Dit wordt getoetst aan de hand van de vastgestelde gemeentelijke leidraad (LIOR) en CROW-richtlijnen:
- afronden doorfietsroute Joure-Heerenveen, buiten de bebouwde kommen Oudehaske en Haskerhorne. Hierbij wordt het fietspad verbreed naar 3,5 meter;
- de doorfietsroute Joure-Sneek verwachten wij ook in 2026 te kunnen realiseren, ook hierbij wordt het fietspad verbreed naar 3,5 meter. Hiervoor is een subsidie beschikbaar vanuit het Strategisch Plan Verkeersveiligheid;
- er wordt een provinciale werkgroep opgestart om te onderzoeken of er voor Friesland Europese subsidies beschikbaar zijn ten behoeve voor een sluitend fietspadnetwerk. Wij nemen hieraan deel.

Een actueel verkeersbordenbestand en alle markering binnen de gemeente op orde. De borden die geschikt zijn voor Nederlands- en Friestalige teksten zijn geïnventariseerd.

Actie:

Wij inventariseren en beoordelen de juridische juistheid van alle bebording volgens de verkeerswetgeving en CROW-richtlijnen. Waar nodig verbeteren we markeringen (onderhoud). Inventarisatie van borden die geschikt zijn voor Nederlands- en Friestalige teksten.

Aanbod van slimme oplossingen voor vervoer en bereikbaarheid.

Actie:

Wij vragen continu aandacht  bij de provincie en de vervoerder, voor de bereikbaarheid van de dorpen.

In samenwerking met de nieuwe concessiehouder busvervoer en de mienskip gaan we kijken naar mogelijke verbeteringen ten opzichte van het huidige aanbod.

Niet-toegankelijke bushaltes passen we zo mogelijk aan. Dit doen we bij onderhouds- of herinrichtingswerkzaamheden.

Huisvesting van statushouders in overeenstemming met de taakstelling die we hebben.

Actie:

Wij voeren een pilot uit voor woningdelen corporaties en benutten ander vastgoed voor huisvesting statushouders.

Wij zetten in op de quick-wins uit actieplan statushouders voor duurzame huisvesting statushouders.

Wij verkennen de lange termijnstrategie voor huisvesting Oekraïense ontheemden na einde ontheemdenstatus.

De plantvakken dragen bij aan een toekomstbestendige leefomgeving. Bomen krijgen zoveel mogelijk de mogelijkheid tot volledige wasdom te komen.

Actie:

We renoveren de plantvakken met gebiedseigen beplanting die minder gevoelig is voor ziekten en plagen en betere groeikracht heeft.

We zorgen voor goede groeiplaatsomstandigheden met ruimte voor bomen en hun wortels.

De openbare ruimte houden we veilig en heel voor, tijdens en na het leggen van kabels en leidingen vanuit de opgave ‘Netcongestie Liander’

Actie:

We maken randvoorwaardelijke afspraken met Liander over de inpassing van trafostations en het aanleggen van kabels in relatie tot onze openbare ruimte.

We houden extra toezicht op de uit te voeren werkzaamheden ter bescherming van bomen en het juiste herstel voetpaden en groenstroken.

Het groenareaal, verharding en waterafvoer is ingericht zodat het bijdraagt aan het opvangen en tegengaan van (potentiële) wateroverlast, hittestress en droogtestress.

Actie:

We passen speelplekken aan zodat ze een bijdrage leveren aan het opvangen of tegengaan van wateroverlast, hittestress en droogtestress. Ook is er ruimte voor flora en fauna.

We stimuleren het vergroenen van schoolpleinen door onze subsidieregeling voor groen-blauwe maatregelen.

We passen waar mogelijk groen parkeren toe.

Inwoners zijn betrokken bij hun groene omgeving en we dagen hen uit hun eigen tuin te vergroenen.

Actie:

We werken samen met de inwoners bij projecten van Operatie Steenbreek en verwijderen waar mogelijk gemeentelijke verharding.

Als gemeente doen wij mee aan de landelijke actie van Steenbreek, het NK Tegelwippen.

In de Groenvisie is vastgesteld dat wij uitvoering willen geven aan de 3-30-300 regel. Dit betekent dat onze inwoners vanuit hun eigen woning 3 bomen zien, 30% van de straat bedekt is met schaduw en dat binnen 300 meter er een groene ruimte is om in te verblijven.

Actie:

Bij renovatieplannen kijken we waar de mogelijkheid is om invulling te geven aan de regel, met de juiste standplaatsen en groeiruimte voor de bomen. Bij nieuwbouw en uitbreidingsplannen van onze dorpen toetsen we de plannen op deze regel en kijken waar we het kunnen inpassen.

Een lange termijn aanpak voor de vervanging- en renovatie opgave bruggen en sluizen

Actie:

We inspecteren actuele staat van onderhoud en risico's per kunstwerk en doen voorstellen voor prioritering en financiering

We stellen scenario's voor waarbij we ook overige knelpunten (zoals verkeersveiligheid) kunnen aanpakken

De zichtbaarheid en beleefbaarheid van het landschap wordt vergroot.

Actie:

Wij planten voor elke 10 gekapte bomen er 11 terug.

We werken met beplantingstypes die van nature in het betreffende landschapstype voorkomen.

Gebieden die aantrekkelijk zijn voor inwoners en recreanten zijn verkeersluw

Actie:

Wij ontwikkelen projecten om gebieden die aantrekkelijk zijn voor inwoners en recreanten verkeersluw te maken.

Verbeterde ruimtelijke kwaliteit van het openbaar gebied in onze kernen.

Actie:

We ontwikkelen projecten om de ruimtelijke kwaliteit van het openbaar gebied in onze kernen te verbeteren.

In de lijn van het Grondstoffenbeleidsplan verbeteren afvalreductie per inwoner.

Actie:

Wij zetten de communicatiestrategie voort.

Wij stimuleren het hergebruik en kwalitatieve recycling

Als gemeente in control zijn voor wat betreft gebiedsontwikkeling op het terrein van woningbouw en bedrijventerreinen.

Actie:

Wij geven uitvoering geven aan het door de raad vastgestelde grondbeleid.

Vanuit het lange termijnperspectief vertalen wij de ruimtelijke opgaves in een grondverwervingsstrategie.